Archimedes'in "Lever"i Piyasalardaki Kaldıraç (Leverage) ise

Archimedes'e atfedilen meşhur sözdür, "Bana bir kaldıraç verin dünyayı yerinden oynatayım". Şimdiye kadar hafif bir istihza ile, öyle bir şeyin olamayacağı düşünülerek tekrarlanan bu söz, günümüzde korkarım gerçekleşiyor. Archimedes'in sözünde kastedilen "lever", bir uca dünya konulup, bir destek noktasına dayanarak diğer uca kuvvet uygulandığında dünyayı yerinden oynatabilecek kadar uzun ve sağlam bir çubuk olarak hayal edildi hep. Aynen çocukların her şeyi kelime anlamıyla algılaması gibi. Oysa orada kastedilen "lever", basit bir çubuk değil, finansal piyasalardaki kaldıraç (leverage) olmalı! Nitekim Archimedes'in kastettiği durum günümüzde fiilen yaşanıyor. Finansal piyasalarda yeterince "yüksek kaldıraç" (leverage) olduğunda nelerin yaşanabileceğinin küçük bir örneğini 2008'de Lehman Brothers batarken gördük. Lehman batarken kaldıracı sadece 1:35 civarındaymış. Günümüzde 1:200 hatta 1:400 kaldıraç oranıyla yapılan "finansal" işlemler var. Bazı borsalar bu kaldıraçları 1:50 gibi "makul" bir oranala sınırlamaya çalışıyor ki 1:50 oranı bile dayanak varlıkta %2'lik ters fiyat hareketinde sermayenin sıfırlanması demek. Finansal piyasalarda %2'lik fiyat hareketlerini her gün değişik ürünlerde (hatta altın veya gümüş gibi sağlamlığıyla meşhur emtialarda bile görmek son zamanlarda vak'a-i adiyeden değil mi? Neyse, Archimedes'e dönersek, kanaatimiz odur ki, büyük felsefeci, bugünleri öngörerek söylemiş o özü! Kaldıraç oranları Finansal terör Çağı'nın zevaline yaklaştığımız şu günlerde olduğu üzere yeterince büyük olursa, bunun sonuçlarının dünyayı "yerinden oynatmaya" yeteceğini, kaldıraç (leverage) yüzünden dünyanın ters yüz olabileceğini söylemiş olmalı! Tabi tek başına kaldıraç da yetmez. Bir de "Destek noktası" lazım bu yerinden oynatma için. O da tabi FED ve AMB gibi "Sağlam" merkez bankalarıdır! Aslında aynı sözün bir versiyonu da şöylke olabilirdi. Onu da ben söylemiş olayım!

"BANA BİR BANKNOT MATBAASI VERİN, DÜNYAYI YERİNDEN OYNATAYIM" (1-i) ---

--------------
Bu arada, bloga aylarca ara verdikten sonra, hatta bazı takipçilerin taleplerine rağmen ve etrafta her gün olan bloga konu olabilecek onlarca olaya rağmen tembelliği yenemezken, Arşimet'in meşhur sözünün beynimde yaktığı kıvılcım, bir anda éEvreka!é dedirtti ve uzun aradan sonra ilk yazıya vesile oldu. Hayırlı olsun.