Roubini: "STAGFLASYON riski Ortadoğu'daki Karışıklıklardan Kaynaklanıyor"

Bir önceki yazıda, Muhammed el-Erian'ın benzer bir görüşünü özetlemiştim. Sonradan dikkat ettim ki, Nuri el Rubini de benzer şeyleri söylemiş!

Roubini, bunun nedenini, dünyanın mevcut petrol rezervlerinin üçte ikisinin ve doğalgaz rezervlerinin yaklaşık yarısının Ortadoğu'da olmasına bağlamış. Bu nedenle, bölgedeki jeo-politik riskler petrol fiyatlarında artışa neden oluyor ve bunun da global sonuçları olacak
demiş.

Geçmişteki beş global resesyonun üçü Ortadoğu'daki jeo-politik şokların petrol fiyatlarını artmasından kaynaklanmış! Diğer iki resesyonda da petrol fiyatları etkilenmiş.

Özetle, Ortadoğu ne zaman karışsa petrol fiyatları artıyor, petrol fiyatları artınca da dünyada dengeler bozuluyor demiş Roubini. Haklı. Ama bir önceki yazıdaki soruyu tekrar etmeye engel değil: ABD o kadar karşılıksız dolar basmasa, petrol fiyatları bu kadar kolay ve bu kadar çok artar mıydı? Öyleyse, yumurta hangis, tavuk hangisi?

Roubini'nin FT'deki yazısı şurada:

Stagflationary risks from the Arab street
By Nouriel Roubini
Published: February 1 2011 14:47 Last updated: February 1 2011 14:47

Aslında Roubini daha ortada Ortadoğu olayları yokken bile, "stagflasyon"dan daha ağır kavramlar telaffuz etmiş. Mesela, Ocak 2008'de kendi bloguna yazdığı bri yazıda, "Stagflasyonu boşver, STAG-DEFLASYON daha korkutucu" diye yazmış! Benim "Hiper-stagflasyon" kavramıyla ifade etmeye çalıştığım şeyi, stag-deflasyon şeklinde ifade etmiş. Tabi ki ben kendi kavramımı savnuyorum! Zira önümüzde fiyatların düşük kalacağı ve düşmeye devam edeceği bi ortam gittikçe zorlaşıyor. Ziya fiyatlar artarken deflasyondan bahsetmek kolay olmayacak. Bunu ileride ayrıca tartışırız, unutmazsam!

El-Erian: "Libya Krizi Stagflasyonist rüzgar yaratacak"

Çok-kültürlü geçmişi nedeniyle (Bkz. klasik önyargımız!) analizlerine itibar ettiğimiz kişilerden biri olan PIMCO'dan Muhammed El-Erian, geçen hafta Libya krizi hakkında Bloomberg'e yorum yapmış. El-Erian özetle, Libya krizinin global ekonomi için "stagflasyonist dalgalar" yaratacağını söylemiş.

Öncelikle, nedense hala kimsenin aklına gelemeyen STAGFLASYON kelimesini telaffuz edebilmesinden dolayı takdir etmek gerekir. Ama gerekçelerin önem sıralaması tartışılabilir.

El-Erian'a göre bunun nedenleri arasında, Libya'nın Afrika'da en büyük petrol rezervlerine sahip ülke olması nedeniyle, etkisinin Tunus ya da Mısır'dan daha fazla olacağı görüşü var. Çünkü Batılı ülkeler, kendi ihraç ettikleri mallara Ortadoğu ülkelerinden daha az talep gelince işsizlik ve yüksek enflasyon ile yüzyüze gelecekler demiş. Yüksek petrol fiyatları nedeniyle daha yüksek enflasyon ve daha düşük büyüme oranları görülecek.

Tespitlerde sorun yok. El-Erian'a saygımız da büyük. Ama merakım şu: Başta ABD olmak üzere "Batı"lı ülkeler o kadar karşılıksız para basarken, Libya krizi olmasa da o sonuçlar zaten er geç yaşanmayacak mı? böyle bir global manzarada topu Kaddafi'ye atmak ne kadar hakkaniyetli? Onun yaptığı, sadece uzatmaları oynayan global algı manipülasyonunun daha fazala devam ettirilmesini englemmekten ibaret! Mızrak'ı çuvala sığdırmaya çalışanların işini zorlaştırmaktan ibaret. Ama bugün delmezse de, yarın delecek zaten o çuvalı!

Müstakbel Global Stagflasyonu (Kısaca MGS) Kaddafi'ye bağlamak, tarımsal ürün fiyatlarındaki artışı Rusya'daki kuraklığa bağlamak ile aynı şeydir. Tamam, onun da etkisi olabilir. Ama yegane, hatta önemli faktör dahi değildir. Zira, diyelim ki gıda fiyatlarındaki artış Rusya'da geçen yıl olan kuraklıktan oldu. Ama Rusya'da üretimi düşen sadece buğday gibi tahıllar. Rusya'da üretilmeyen ürünlerin (mesela portakal suyu!) fiyatlarındaki artışı neye bağlayacaksınız? Keza, Libya kriz yüzünden petrol fiyatları artmışsa, altın-gümüşteki artışı neye bağlayacaksınız?

Hani, Birinci Dünya Savaşı'nın müsebbibi olarak bizim tarih kitaplarında "Avusturya-Macaristan Veliahtı'nın Sayabosna'da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi" gösterilir ya, Rusya'daki kuraklık ya da Libya'daki karışıklık da o misal. Sanki 1914'de o suikasttan önce her şey güllük gülistanlık da, sadece o suikast yüzünden koca dünya savaşı çıktı! Bakalım önümüzdeki global ekonomik savaş hakkında, meselesinin özüne değinmeyen, daha hangi mazeretler dillendirilecek?

Kafa karışıklığana gerek yok. Asıl sorun Dolardadır. Karşılıksız Dolarların basılıp basılıp, ortalığa saçılmasıdır. Diğer her şey karşılıksız dolarların yarattığı sorunun yansıması, onun bir türevidir. Nokta!