El-Erian: "Libya Krizi Stagflasyonist rüzgar yaratacak"

Çok-kültürlü geçmişi nedeniyle (Bkz. klasik önyargımız!) analizlerine itibar ettiğimiz kişilerden biri olan PIMCO'dan Muhammed El-Erian, geçen hafta Libya krizi hakkında Bloomberg'e yorum yapmış. El-Erian özetle, Libya krizinin global ekonomi için "stagflasyonist dalgalar" yaratacağını söylemiş.

Öncelikle, nedense hala kimsenin aklına gelemeyen STAGFLASYON kelimesini telaffuz edebilmesinden dolayı takdir etmek gerekir. Ama gerekçelerin önem sıralaması tartışılabilir.

El-Erian'a göre bunun nedenleri arasında, Libya'nın Afrika'da en büyük petrol rezervlerine sahip ülke olması nedeniyle, etkisinin Tunus ya da Mısır'dan daha fazla olacağı görüşü var. Çünkü Batılı ülkeler, kendi ihraç ettikleri mallara Ortadoğu ülkelerinden daha az talep gelince işsizlik ve yüksek enflasyon ile yüzyüze gelecekler demiş. Yüksek petrol fiyatları nedeniyle daha yüksek enflasyon ve daha düşük büyüme oranları görülecek.

Tespitlerde sorun yok. El-Erian'a saygımız da büyük. Ama merakım şu: Başta ABD olmak üzere "Batı"lı ülkeler o kadar karşılıksız para basarken, Libya krizi olmasa da o sonuçlar zaten er geç yaşanmayacak mı? böyle bir global manzarada topu Kaddafi'ye atmak ne kadar hakkaniyetli? Onun yaptığı, sadece uzatmaları oynayan global algı manipülasyonunun daha fazala devam ettirilmesini englemmekten ibaret! Mızrak'ı çuvala sığdırmaya çalışanların işini zorlaştırmaktan ibaret. Ama bugün delmezse de, yarın delecek zaten o çuvalı!

Müstakbel Global Stagflasyonu (Kısaca MGS) Kaddafi'ye bağlamak, tarımsal ürün fiyatlarındaki artışı Rusya'daki kuraklığa bağlamak ile aynı şeydir. Tamam, onun da etkisi olabilir. Ama yegane, hatta önemli faktör dahi değildir. Zira, diyelim ki gıda fiyatlarındaki artış Rusya'da geçen yıl olan kuraklıktan oldu. Ama Rusya'da üretimi düşen sadece buğday gibi tahıllar. Rusya'da üretilmeyen ürünlerin (mesela portakal suyu!) fiyatlarındaki artışı neye bağlayacaksınız? Keza, Libya kriz yüzünden petrol fiyatları artmışsa, altın-gümüşteki artışı neye bağlayacaksınız?

Hani, Birinci Dünya Savaşı'nın müsebbibi olarak bizim tarih kitaplarında "Avusturya-Macaristan Veliahtı'nın Sayabosna'da bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi" gösterilir ya, Rusya'daki kuraklık ya da Libya'daki karışıklık da o misal. Sanki 1914'de o suikasttan önce her şey güllük gülistanlık da, sadece o suikast yüzünden koca dünya savaşı çıktı! Bakalım önümüzdeki global ekonomik savaş hakkında, meselesinin özüne değinmeyen, daha hangi mazeretler dillendirilecek?

Kafa karışıklığana gerek yok. Asıl sorun Dolardadır. Karşılıksız Dolarların basılıp basılıp, ortalığa saçılmasıdır. Diğer her şey karşılıksız dolarların yarattığı sorunun yansıması, onun bir türevidir. Nokta!