S&P TR'nin "yerli para" cinsinden notunu artırmış!

Dün Standart and Poors, yıllardan beri dillendirilip durulan TR'nin kredi notunun yükseltilmesi konusunda bir "hareket" yapıp, TR'nin yerli para cinsinden notunu hem de iki kademe birden artırmış. Eksik olmasın! S&P'nin bu hareketine en güzel başlığı bugün Hürriyet atmış:

"S&P, gözümüzü boyamayı seçti TL notumuzu ‘A-3’e yükseltti"

S&P'nin yaptığı gerçekten göz boyama. Felsefede safsata denen kavramın, artık cılkı çıkan rating alemindeki karşılığı olmaya aday bir hareket. "Aslında anlamlı bi şey yapmadığı halde, sanki anlamlı bi şey yapıyomuş gibi görünme" çabası. Bu tavrı tanımlamak üzere ratingleme diye bir kavram türetilebilir sanıyorum. Hani manipülasyonda "gerçek anlamda mülkiyet değişikliği yaratmayan işlem" vardır ya, bu da onun gibi, "gerçekte pek anlam ifade etmeyen not artırımı"!

Sahi, TR'nin not artırımı beklemesinin nedeni neydi? "Batı"daki büyük fonların kendi mevzuatlarındaki kısıtlama nedeniyle TR'ye girmesini engelleyen "yatırım yapılabilir ülke" statüsünün tam da sınırında yıllardır sürünen, dolayısıyla sadece spekülatif, vur-kaççı yabancıların girebildği ama sağlamcı emeklilik fonları gibi yabancı kurumsal yatırımcıların kendi mevzuatlarında yer alan"ülke ratingi yatırım yapılabilir statüde olmayan yerlere yatırım yapamaz" hükmü nedeniyle bir türlü Türkiye'ye gelemeyen büyük yabancı kurumsal yatırımcıların da TR'ye gelmesini sağlayacağı ümidi ile bu artırım istenmiyor muydu? Ama ne oldu? S&P sadece TR'nin "yerli para" notu artırdı, yabancı yatırımcılar için asıl önemli olan yabancı para notunu ise hiç değiştirmedi! Yani, beklenen o yabancılar bu "not artırımı"na rağmen Türkiye'ye yine gelemeyecek! Ama nedense dün bizim piyasalar pek bi sevindi bu not artırımı haberine! Yakında jeton düşer, ikinci perdeyi görürürüz!

Nitekim, bu not artırımın hedef kitlesi olan yabancı kurumsal yatırımcıların organizasyonu olan EMTA (Emerging Market Trading and Investment Community) web sitesinde, bizim piyalasaları dün %10 zıplatacak kadar önemli görülen bu "yerli para cinsinden not artırımı" hikayesi haber dahi olmamış! Yani, bu artırımdan etkilenmesi beklenen asıl muhataplar dikkate almamış ama alakasızlar pek sevinmiş!

Bugünkü gazetelerde ve internet medyasında bu konuya ilişkin bi sürü haber var. Onları tekrar etmenin alemi yok. Ben başka bi noktaya dikkat çekmek istiyorum. Dün not artırımı, TR saati ile 14:37:59'da bizim veri yayın kuruluşlarının ekranlarına düşmüş (mükemmel derecede etkin borsamızın açıklama öncesi dakikalardaki işlem hacmine bakılırsa, tabi ki "hareket" daha haber düşmeden başlamış!). Yabancı veri yayın kuruluşlarının ekranlarında da 11:35:59 GMT'de görülmüş. Yani bu tek cümlelik haberin İngilizce'den tercümesi tam iki dakika sürmüş. Bu ratingi veren kuruluşun merkezinin New York'ta olduğu düşünülürse, orada saat sabah 07:30 civarı oluyor.

Merak ediyorum:

* S&P NY ofisinde mesai sabah saat kaçta başlıyor? Her gün 07:00 civarı ofise gidip çalışmaya başlayıp 07:30'da açıklama yapıyorlar mı?

* Sabah piyasalar açılmadan hberi verelim demiş olabilirler. Ama haberin ilgili olduğu piyasa ABD değil ki, TR. O saat de TR'de gün ortasına, yai piyasaların açı olduğu bir zamana tekabül ediyor.

* S&P şimdiye kadar diğer ülkelerin not açıklamalarını hangi zamanlarda yapmış? Mesela diğer ülkelerin not açıklamaları günün hangi saatinde yapılmış? Diğer ülkelerin notları kendi piyasaları açıkken mi açıklanmış, yoksa kapalı iken mi?

Mesela Aynı S&P, aynı gün, TR'nin not açıklamasından sadece bir kaç saat önce (TR saati le 01:00 civarı) İtalya'nın notunu İtalya ve ABD piyasaları kapalı iken düşürmüştü. O saatte TR'nin notunun artırılacağı belli değil miydi? Neden TR'nin not açıklaması da aynı saatte (ABD, Avrupa ve TR piyasaları kapalı iken) yapılmadı da, öğleden sonra 14:30 civarı gibi, tam da gün ortasında yapıldı?

Gerçekten merak ediyorum. Benim halim yok araştırmaya ama güzel bir araştırma konusu olur, Rating firmalarının ülke notlarını açıklama saatlerindeki tavırları ve bu açıklamaların piyalar üzerindeki etkileri. Mesela dün bu "uyduruktan"not artırımı gün ortasında geldiği için bizim piyasalar, özellikle VOB 10 bin puan artıp ardından 5 bin puan düşmüş. Yani S&P'nin açıklaması ardından bir anda %10'dan fazla artıp ardından da %5'den fazla düşmüş. Özellikle kaldıraçlı piyasalarda bu oranda dalgalanmalar öldürücüdür. Etkin piyasa şövenistlerine ithaf olunur!

Bu arada haberin yayınlama saati konusunda "tamamen tesadüf" ya da "öküz altında buzağı aramayın, Batılı abilerimiz her şeyi, her zaman mükemmel yapar" diye düşünecek naiflere de geçmişten bir kaç örnek hatırlatmak faydalı olabilir. Tevellüdü müsait olanlar bilir, Türkiye'de 2001 Krizi, sırf bu ABD ile TR arasındaki saat farkı nedeniyle derinleşmişti! TR'de o günlerde piyasalar cayır cayır yanarken, ABD'deki IMF yetkilileri tatlı uykularında olduğu için onları uyandırıp icazetleri alınamadığından, teoride lender of last resort olan TCMB'nin piyasaya likidite vermesi mümkün olmamış, Demirbank ve diğerleri o ortamda "rahmetli " olmuştu.

Diğer taraftan, Roubini veya başka bazı Amerikalı otoritelerin TR hakkındaki açıklamalarının kamuya duyurulma saatlerine bakmak da çok enteresan sonuçlar verecektir. Mesela, TR piyasalarında derin dalgalanmalar yaratan bazı yabancı "otorite"lerin TR hakkındaki açıklamalarının medyaya düştüğü saatlere bakılırsa, bu kişiler ABD'de gece uyurken kalkıp TR hakkında bir açıklama patlatıp, sonra uykularına devam ettiği görülür! Onlar misyonlarını yerine getirip uyumaya devam ederken ise TR'de "etkin piyasalar" çalışmaya devam eder! Aynen dün olduğu gibi.

Bakalım ne zaman anlaşılacak bu büyük manipülasyonun boyutu?

Edit (22.09.2011): Dün S&P'nin TR ile ilgili "analist"lerinden biri, "not artırımında İMKB'nin performansı da etkili oldu" buyurmuş! Allah Allah.

1- Yumurta tavuk gibi değil mi bu? Not artacak diye borsa yükselir, sonra borsa yükseldi diye not artar. Kendi kendini doğrulayan kehanet. Bu mantıkla Cem YILMAZ'ın tabiriyle "limit gökyüzü"!

2- Aynı gün içinde sadece anlamsız bir not artışı yüzünden 2 dakikada %10 artan ve ardından %5 düşen bir borsa da "yatırım yapılabilir" statüsüne pek yakışır doğrusu!

3- Bazıları, "rating önemli değil, boşver. Kimse ciddiye almıyor nasıl olsa" diyebilir. Ama o itibarsız ratingcilerin verdikleri itibarsız notlar yıllık faizlerin %10'un altında olduğu bir ülkede borsa endeksleri gün içinde %10 artıp %5 düştüğünde, "not arttı" gerekçesiyle yapılan bu hareketin "birilerine" verdiği kazanç ve başka birilerine verdiği kayıp ise gerçek!

4- Bu arada not artrırımı sonrası TR'nin (ülke riskinin spekülasyon aracı olan) CDS fiyatlarına bakan oldu mu bilmem. Notu artan TR'nin CDS'leri yükseliyor. Not artırımı sırasında 255 civarı olan TR CDS'leri, iki gün sonra 295 civarında seyrediyor. Allah Allah, notu artan ülkenin riski azalmamış mıydı? Neden risk primi artıyor? Hem de iki günde %13'den fazla!

5- Keza USD/TRY de bu not artırımını yükselerek "kutluyor"! Notun "artırıldığı" sırada 1.78 olan USD/TRY, not artırımı açıklamasının üzerinden 48 saat bile geçmeden 1.84'ü gördü. "Ne olmuş yani, altı kuruş artmış önemli mi?" diye düşünebilecek iyimserlere hatırlatmak gerekir ki, dolar/TL'de 1.82 tüm zamanların zirvesi idi! Yoksa daha çok gelecek diye ümitlendiğimiz yabancılardan mevcut olanları bile paraları dolara çevirip kaçıyor mu yoksa? Daha da kötüsü, bu not artırımını kaçmak ve kaçarkan de ellerindeki yerlilere yıkmak için mi yaptırdılar? Etkin piyasa şövenistlerine göre "olmaz öyle şey" di mi? Tabi, tabi...

6- TR'nin yerli para cinsinden notu yükseldiğine göre, demek ki Türkiye'nin DİBS'lerini ödeyememe sorunu yok (aaa sahi mi?) Peki öyleyse, piyasada TL tahvil faizleri neden düşmüyor? Not artırımından sonra (teori gereği) tahvil faizlerinin düşmesi beklenir ama iki gündür o da yükseliyor! Hayırlısı olsun bakalım.