Önceki mesajda, ABD'nin "QE1, QE2" adıyla yarattığı ve görünen o ki önümüzdeki dönemde QE3, QE4, QE5 ... şeklinde yaratmaya devam edeceği karşılıksız dolarların kaydi olarak yaratılmasının sakıncasından bahsetmiştim. Ama objektiflik gereği, bu karşılıksız paranın kağıda basmak yerine kaydi şekilde yaratılmasının faydasından da bahsetmek gerekir!
Macaristan hiper-enflasyonu döneminde çekilmiş olan yukarıdaki fotoğrafta görüldüğü üzere, kağıt para denilen şey haddinden fazla olduğu zaman, çevre kirliliği yaratıyor! Kimse yere dökülen o kağıt paraları dönüp toplamıyor bile! İş yine çöpçülere düşüyor. Zavallı çöpçüler, o dönemde zaten geçinme sıkıntısı çekerken bir de fazla mesai yapıyorlar, yere dökülen o kağıt paraları temizlemek için.
Ama çok şükür, günümüzde ABD'nin bastığı ve büyük bir gururla daha fazlasını yaratmaya devam edeceğini her fırsatta açıkladığı karşılıksız dolarlar nedeniyle 201x'lu yıllarda yaşanacak hiper-stagflasyon döneminde bu tür kirli ortamlar fazla oluşmayacak! Zira, teknoloji sayesinde artık karşılıksız dolarlar kağıda bile basmaya gerek kalmadan, elektronik ortamda yaratılabiliyor! Böylece, hem binlerce ağaç kağıt üretmek için kesilmemiş oluyor, hem mürekkep gibi doğaya zararlı kimyasallar kullanılmıyor, hem de yere atılan işe yaramaz paralarla çevre kirliği yaratıp çöpçüleri uğraştırmıyor olacak! Özetle, teknolojinin bir faydası daha yaşanmış oluyor!
Ayrıca aklıma gelmişken, 1922 yılının Haziran ayında, maaşlarının düşüklüğünden şikayet eden Alman MB banknot matbaası çalışanları para basmayı durdurunca, ülkede mini bir kriz çıkmış. Çünkü maaş ödeme günü maaşların ödenememesi tehlikesi doğmuş! Allahtan dönemin MB başkanının grev kırıcı işçileri banknot matbaasında çalıştırması sayesinde, Alman Merkez Bankasının banknot matbaaları fazla mesai yaparak maaş ödeme gününe kağıt paraları yetiştirmiş de, millet maaşını alabilmiş. Her ne kadar o para ceplerine girene kadar fiyatlar çoktan artmış olsa da, maaş bekleyen Alman işçileri bir anlık teselli bulmuşlar.
Zaten o dönemde Alman kağıt paralarında;
* birkaç renkli baskı yapmak,
* kağıtların iki yüzüne birden baskı yapmak,
* kağıt parada kopye edilmesini zorlaştırıcı filigranlı kağıt kullanmak ve
* banknotlara müteselsil seri numarası vermek,
gibi baskıda zaman kaybettirici ve maliyet yaratıcı (dolayısıyla senyoraj geliriniazaltıcı!) uygulamalarından da vazgeçilerek, büyük ölçüde maliyet ve zaman tasarrufu da sağlanmış!
Ancak o dönemde Alman MB'nın uyguladığı bu "teknolojik yenilikler" kapsamında, banknotlar daha önce basılan kalın filigranlı kağıtlar yerine daha ince saman kağıtlara basılmaya kalkılınca, işçiler ve halk bu değişikliklere uyum sağlasa da banknot matbaasının makineleri uyum sağlayamamış ve "para üretimi" bir süre gecikmiş!
Zaten, o dönemde basılan kağıt parların ülke geneline dağıtılması da yeterince hızlı olmuyormuş! Yani banknot matbaasında basılan paraların ülke genelinde dağıtımı sırasında harcanan zamana bile tahammülü yokmuş fiyatların! Kaldı ki Alman MB Banknot Matbaası tam mesai yapsa bile, bi türlü yetişemiyormuş para basmaya. Kağıt para kupürleri (1 milyon mark, 50 milyon mark, 100 milyon mark, derken 100 milyar mark, 500 milyar mark ... şeklinde) sürekli büyütülse bile yetişemeyince, sonunda Alman MB, ülke genelinde yerel yönetim ve "ihtiyaç duyan kurumları" kendi kağıt paralarını basma konusunda serbest bırakmış! Yeter ki o kağıt paraları kabul etmeye razı birilerini bulsunlar! Alman MB dışında kurumlarca basılan bu paralara "notgeld" (Acil Durum Parası) demişler ki koleksiyoncular için en renkli örnekler bunlardır!
Günümüzde olduğu gibi karşılıksız para kaydi şekilde yaratılabilseydi, Alman MB başkanının grev yapma tehlikesi bulunan işçilerle uğraşmasına ve ayrıca yukarıda özetlenen sakıncaların hiçbirinin yaşanmasına gerek kalmazdı. Bernanke kendini şanslı hissetmeli! Bugün FED'in banknot matbaası işçileri grev yaptığı için para basamama gibi bir sorunu yok! Ya da yaratılan karşılıksız dolarları tüm dünyaya fiziki olarak dağıtmaya çalışmak gibi bir nakliye problemi de yaşamıyor. Elektronik olarak bilgisayar tuşlarına basılarak karşılıksız dolarlar anında yaratılıp, ekonomi için "çok iyi işler yapan" Amerikan bankalarına hemen transfer edilebiliyor! Düşünsenize, en son basılan 600 milyar doları 100'er dolarlık banknotlar halinde basmaya kalksalardı ne kadar uzun zaman alırdı! Hele bunu tüm dünyaya fiziki olarak dağıtmak zorunda kalsalardı? Mazallah, dağıtım sırasında hırsızlar bir kısmını çalabilirdi bile!
Özetle, teknoloji güzel şey! Kimsenin ruhu duymadan, taş atıp kolu yorulmadan trilyonlarca dolar yaratılabiliyor.
Kayıtlar
