Resesyon, Deflasyon, Enflasyon, STAGFLASYON

Bernanke dün ABD meclisinde yaptığı konuşmasında çıkış stratejisinden, enflasyondan ve hatta faizleri arttırmaktan bahsetmiş. Çok erken değil mi? Faizlerin artırılması lafının dillendirilmeye başlaması, uzun zamandır yazmayı düşündüğüm şu STAGFLASYON mevzuunu hatırlatmama neden oldu.

Önce basit 1 soru:
ABD'de işsizlik %10'a dayanmışken ve o noktadan döneceğine ilişkin bir ümit yokken (nitekim dünkü konuşmasında Bernanke de "en büyük ve çözülmesi en zor konu işsizlik" demiş) FED bilançsonun neredeyse atmosferi delip uzay boşluğuna yönelmesi nedeniyle faizler ve enflasyon artarsa, böyle bir konjonktürün (işsizlik ve enflasyonun beraber artması hali) iktisat bilimindeki karşılığı hangi kavramdır?

el-cevap:
---------------------------------------------------
"Stagflation: High inflation and high unemployment (stagnation) occurring simultaneously."
http://www.investorwords.com/
---------------------------------------------------
"Stagflasyon, ekonomik durgunluk ile enflasyonun aynı anda yaşandığı makroekonomik duruma verilen addır. Bu durumda ekonomideki işsizlik oranı artarken fiyatlar da hızla yükselmektedir. 1970 yılında İngilizcede stagnant (durgun) ile inflation (enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışı) kelimelerinin birleşmesinden türetilmiştir.

Hem Klasik iktisat Teorisi'nde hem de Keynesyen Teori'de stagflasyon, paradoksal bir durumdur (normalde enflasyon ve işsizlik oranı arasında ters orantı mevcuttur biri düşerken diğeri yükselir; ancak stagflasyon ortamında her ikisi de yükselmektedir). Her iki kuram çerçevesinde açıklanması olanaksızdır. Ekonomilerde enflasyonun ortaya çıkması, toplam talebin toplam arzı aşacak derecede artması sonucudur. Toplam arz, toplam talepteki artışı karşılayamamaktadır çünkü ekonomide, istihdam edilerek üretimi artıracak işgücü kalmamıştır, ekonomi tam istihdamdadır. Oysa durgunluk, istihdamın düşmesidir."
http://tr.wikipedia.org/wiki/Stagflasyon
--------------------------------------------------

Özetle, hala kafası karışık (ya da pozisyonları müsait olmayan) bazı arkadaşlar önümüzdeki tehlike "deflasyon mu? yoksa enflasyon mu?" diye tartışadursun, ABD'nin önündeki asıl tehlike STAGFLASYON'dur!

"Stagflasyon, enflasyon veya deflasyona göre daha hafif bir iktisadi hastalık mıdır?" diye soranlara da şu cevap verilebilir: domuz gribi olan bir hasta mı daha kötü durumdadır, verem olan hasta mı? Yoksa aynı anda hem domuz gribi, hem de verem olan hasta mı?

AB'de gırtlağına kadar borca saplanmış tüketici tükenmiş durumda iken ve ancak yeniden borçlanabildiği kadar tüketebilirken (bugünkü HT Gazetede ABD'de ölülerin bile cenaze masrafları yüzünden teslim alınmadığını yazıyordu) talebin artması mümkün değil, dolayısıyla talebin ve istihdamın düşmesinin temel gerekçeleri mevcut.

Fakat diğer taraftan (dün Bernanke'nin itiraf ettiği üzere) şişen FED bilançosunun sterilizasyon ihtiyacı nedeniyle faizlerin artırılması ihtiyacı da var. Ayrıca doların erozyona uğrayan satınalma gücü nedeniyle asıl bundan sonra ithal edilmeye başlanacak olan enflasyon da kapıda bekliyor, dolayısıyla yüksek enflasyon ve faiz ayağı da mevcut.

Bu ikisinin birlikte gerçekleşmesi için gereken ne?
Sadece biraz zaman!

Bazılarının o zamanı; "yok canım, ABD'de stagflasyon olmaz, "dolara bişey olmaz abicim", "ABD bu işten kârlı çıkacak" gibi yaklaşımlar sergileyerek geçirmesi tabi ki mümkün. Nasıl olsa bu öngörüler tahakkuk ettiğinde de "işlerin bu noktaya varacağını kimse tahmin edemezdi" diyerek sıyrılırlar...

Bu vesileyle şunu da ekleyeyim: son kriz vesilesiyle "Keynes'in dönüşünü" kutlayanlara karşı "klasik" Keynes karşıtlığından vazgeçmeyenler bir açıdan haklı olabilirler, zira henüz fazla tartışılmayan STAGFLASYON, malum Philips eğrisinin de çalışmadığının göstergesidir. Ama yaratacağı sorunlar ve korku dikkate alındığında Klasiklerden bile Keynes'i tercih edecek, savunmaya kalkacaklar çıkabilir!