TBTF vs TBTR (Too-Big-To-Rescue!)

Batırılamayacak kadar büyük (too-big-to-fail; TBTF) kavramı bilinir. Batışı halinde oluşacak olumsuz etkiden korkulan, o nedenle durumu kötü olsa da gözden çıkarılamayan şirketler için kullanılır. ABD başta birçok ülkede son kriz döneminde bunun örneklerini görünüyoruz. Son bir yılda AIG ve CITI'nin oksijen çadırına alınarak hayatta kalması buna örnektir. Eskiden GM ve Chrysler de buna örnekti ama sonunda mızrak çuvala sığmadı, Aynen FenniMae ve FreddiMac gibi tabiatın gerçeklerine teslim edildiler.

ABD'de 2Ç2009 bilançolarının açıklanmaya başladığı bugünlerde CITI tartışmaları yine hortladı. CITI'nın durumu, aslında USD'nin bir modeli gibi değil mi? Ya da şöyle söyleyeyim: Eğer bu durumdaki CITI bu badireyi bu kafayla atlatırsa, aynı kafadan giden "dolara bi şey olmaz abicim"ciler de haklı çıkabilir. Lehman Kardeşlerin aksine CITI'nin çok daha Amerikanvari bilinirliği TBTF düşüncesiyle dipsiz kuyuya bir süre daha para akıtılmasına sebep olabilir. Ancak sonunda farkedilecektir ki, CITI aslında TBTR, yani kurtarılamayacak kadar büyük, ya da kurtarılamayacak kadar batık!

Kendi gününü kurtarmaya çalışan birinin, kurtarmak için fazla büyük başka birini nasıl kurtaracağını hep birlikte izleyerek göreceğiz.

İmparatorluklar böyledir. 19yy sonlarında Osmanlı İmparatorluğu çok küçük kamu harcamaları için bile Galata bankerlerinden borç almak zorunda kaldığı günlerde, Afrikalı ve Asyalı müslümanlardan gelen yardım taleplerini geri çevirmemiş, elinden geldiğince onlara da yardım etmeye çalışmıştır. O dönemde uzak ülkelerdeki müslümanların Osmanlı'nın gerçek mali durumunun ne olduğunu nereden bilsinler? Onlar da geçmiş durumuna bakarak hala "büyük ülke", "cihan imparatolruğu" olduğuna inandıkları Osmanlı'nın kendilerine yardım edebilecek durumda olduğunu sanıp başvuruyolar, Osmanlı da durumu bozuntuya vermeden elinden geldiğince onlara "abilik" etmeye çalışıyordu. Bugün de başkalarından borçlanarak temin ettiği parayla CITI'yı kurtarmaya çalışan ya da IMF'ye veren ABD'nin yaptığı farklı mı?

Ama bir nokta gelir, mızrak çuvalı deler!