İki gün önce Londra'da önerildiğini yeni öğrendiğim küresel vergi önerisinin detaylarına henüz vakıf değilim. Şimdilik sadece, keşke mümkün olabilse diyebilirim. Ama anladığım kadarıyla, uygulamasının küresel olmasının öngörülmesi dışında Tobin Vergisi ile pek alakası olan bir vergi değil. Orada öngörülen tipik bir aşırı kazanç vergisi (windfall tax). Tobin vergisinin önerilme nedeni aşırı kazancı yüksek oranda vergilendirmek değil, kazanç elde etme motivasyonunu azaltarak istikrar sağlamaktır. Tobin vergisi gelir amaçlı bir vergi değildir, hedefi vergiyi doğuran olayın hiç gerçekleşmemesi (spekülasyon yapılmaması) dolayısıyla hiç vergi tahsilatı yapılmamasıdır. Diğer bir ifadeyle başarılı bir Tobin vergisi uygulaması çok vergi geliri elde edildiği durum değil, hiç vergi geliri elde edilmediği (dalgalanma olmadığı) durumdur. Zira Tobin vergisi gelir amaçlı vergi değil, iktsaidi amaçlı bir vergidir.
"Gençliğinde" Tobin Vergisi üzerine oldukça kafa yormuş 1-i olarak, kur spekülasyonuna karşı küresel vergi fikrine karşı olan biri olmamama rağmen, geldiğim noktada (Tek Dünya Parası ile fikri ile tanışıp "Nirvana"ya erdikten sonra) Tobin Vergisinin ancak ikinci en iyi (second best) çözüm olabileceğini, ideal çözümün ise Tek Dünya Parası olduğunu, bu arada yeri gelmişken vurgulamak isterim. Tek Paranın uygulanabildiği bir dünyada Tobin Vergisinin önerilme nedenini oluşturan kur dalgalanmaları, tanımı gereği olmayacağı için, Tobin vergisine ihtiyaç da doğmayacaktır.
-----------------------------------------------
Edit-1- 01.09.2009--------------------------------------
Yukarıdaki kısmı yazarken vakıf olmadığım detayları
daha sonra öğrenince ekleyeyim dedim.
Öncelikle, başlıkta sorduğum sorunun
aynısını başka birinin daha sorduğunu görmek sevindirdi.
Bahsedilen vergi önerisini getiren, İngiltere'nin SPK'sı FSA'nın başkanı imiş. FSA başkanı Prospect Magazin'e verdiği röportajda bahsetmiş vergi önerisinden. Öneriye bakılırsa, talep edilen şey Tobin vergisine gayet yakın bir vergi. Hayırlısı olsun! Bundan 10 sene önce olsa, çok sevinirdim. Ama bugün, Tek Vergi alternatifi gibi bir
ideal çözüm gündemdeyken (10 sene önce henüz doların hakimiyeti tartışma konusu bile yapılamıyordu!) bugün ikinci en iyiyi hedeflemek zaman israfı geliyor. Ancak yine de sorunun bu boyutuyla da olsa tartışma gündemine getirilmesi sevindirici.
İşin enteresan tarafı, biz İstanbulu "finans merkezi" yapmaktan bahsederken, aynı günlerde, Londra'nın fazla büyük bir finans merkezi olarak İngiltere'nin önüne geçmesinin
İngiltere ekonomisinde dalgalanmalara neden olduğu, bu nedenle Londra'nın finans
merkezi büyüklüğünün Tobin vergisi türü bir vergiyle caydırılarak küçültülmesinin düşünülmesi!
"Sistemi düzeltin, lüzumsuz (useless) bankacılar Londra'dan defolup gider" diyenler
de var!
Bu konjonktürde finans merkezi olmaya çalışırken durup bi düşünmeyi gerektirir
mi acaba?
Edit-2- 02.09.2009
Bugünkü FT'deki blogunda Willem Buiter, "Tobin vergisini boşver: finansal sistemi hizaya getirmek için daha iyi yöntemler var" diye yazmış. Başlığı okuyunca heyecanlandım, "yoksa tek paradan mı bahsediyor?" diye. Ama yazarın yaklaşımı Tobin vergisinin teorisinden değil, Londra'daki ihtiyacın giderilmesine ilişkin. O bakımdan haklı. Maksat sadece Londra'daki verimsiz finansal işlemleri engellemek ise Tobin vergisi yerinde doğrudan Londra'ya yönelik başka tedbirler alınabilir.
Yazar mealen şöyle diyor:
"FSA Başkanı Lord Turner Prospect Magazine'deki röportajında diyor ki, İngiltere
finansal sistemi haddinden fazla büyüdü. Sosyal açıdan bakınca bazı finansal işlemler değersiz (worthless), buna karşılık bu sktör İngiltere ekonomisinin istikrarını bozuyor, o nedenle bu sektördeki aşırı karı kısmak için bu sektörün
ödeyeceği yeni vergiler gerekli. Bütün bu görüşler doğru olsa bile bunlar Tobin Vergisine ihtiyaç olduğunu gösteren şeyler değil."
Aynen katılıyorum. Tobin vergisi bu tür ihtiyaçlar için önerilen bir vergi değil. Anlaşılan FSA başkanı bu konuya yeterince çalışmamış. Onun ihtiyacı olan vergi, kendi anadillerinde "windfall tax" dedikleri, aşırı kazancı engelleme vergisi. Koskoca Lord'a etrafında kimse söylememiş mi acaba?
Tobin vergisi gündeme gelince o konuda ahkam kesen başkaları da var. Real Clear Markets blogunda da önerilen vergisinin finansal kesim üzerindeki vergi yükünün azlığı nedeniyle eşitlik sağlama amaçlı olduğu düşünülerek yorumlar yaılmış.
En azından Tobin vergisinin tartışılması güzel. Tartışmaların çoğu şimdilik sadece İngiltere'de olsa da!..Keşke İstanbul'un finans merkezi yapılması çabaları kapsamında Londra'nın bugünlerde yaşadıkları da dikkate alınsa, daha anlamlı bir sistem hedeflenebilir.
Kayıtlar
