Bi blog sayfasında tedavüldeki Amerikan paralarının kupür dağılımına rastladım. (Kaynağı şurasıymış. Grafiği zaten kopyaladım da, yorumların okunması tavsiye edilir.)
Aklıma Türkiye'nin enflasyon tecrübesi geldi. Bence bugünlerde (ve bundan sonraki gelecekte!) en sağlam Amerikan doları, madeni olanlar! Zira intrinsic value (özgün, gerçek değer) olarak en yüksek olanlar madeni dolarlar! Tabloda belirtildiği üzere bir banknotun baskı maliyeti 6.4 cent. Yani 100 dolarlık bir "yeşil" kağıt paranın 99.93 centi bizim ona atfettiğimiz "itibar"! Amerika için de senyoraj geliri. Oysa madeni paralarda öyle mi? 1 centin bile %2,5', bakır, %97,5'i çinko.
Doğrusu bu dönemde ABD'de olsam, elimdeki tüm kağıt dolarları madeni paralara, özellikle de cente çevirmeye çalışırım! Tamamını çevirmek kolay olmasa da harıl harıl etraftaki 1 centlik madeni paraları toplamaya çalışırım. Bilenler bilir, Amerikalılar neredeyse bütün fiyatlar "cent iadeli" (9.99 gibi) olmasına rağmen, centleri kasiyerden mutlaka alırlar ama adam yerine koymazlar. Binlercesini bir kavanozda, fanusta toplarlar. (Ya da benim hatırladığım zamanlarda öyleydi, son kriz döneminde gitmedim doğrusu. Belki de centin halk nezdindeki önemi değişmiştir!)
Neyse efendim. İddiam odur ki, önümüzdeki bir kaç yıl içinde Amerika madeni paralarını değiştirecek! Zira mukadder enflasyon dönemi başlayınca özellikle içinde bakır bulunan centin maden değeri üzerindeki değeri aşacak. Esasen şimdiden aşmış durumda da, pek millet farkında değil. ABD Darphanesi ise, paniğe neden olmamak için olsa gerek, hiç ses çıkarmıyor! Ama Amerika'da bugünlerde olan bir çok şey gibi bu da sürdürülebilir bir şey değil. Mutlaka değişecektir.
Gelin bir hesap yapalım: ABD Darphanesinin açıklamasına göre, 1 centin ağırlığı 2.5 gramdır. Ya da bir doları cent olarak tartarsanız 100 adet cent=250 gram olur. Elimizdeki 100 dolarlık banknotu (kağıt parayı) cente çevirdiğimizi düşünürsek (10.000 adet cent) 25 kg eder!
Bunun %2.5'i bakır. Yani 1 cent içinde 0.0625 gram bakır var. 100 centten oluşan bir "cent dolar"ın içinde 6.25 gram bakır, 100 dolarlık centin içinde ise 625 gram bakır var.
Bakırın tonu 28 Ağustos 2009'da Londra Metal Borsasında (LME) 6490 dolardan kapanmış. Yani 1 kilo bakırın fiyatı yaklaşık 6.5 dolar, 1 gram bakırın fiyatı da 0.65 cent civarında.
0.625 kg bakır * 6.5 dolar = 4.06 dolar!
Türkçesi: 100 doları cent olarak tuttuğunuzda, içindeki sadece %2.5 oranında bulunan bakırın bile değeri 4 dolar ediyor! Ki buna %97.5 oranındaki çinkonun maden değeri dahil değil!
Şimdi de centin içindeki çinkonun değerini hesaplayalım:
2.5 gramlık centin %97.5'i yani 2.4375 gramı çinko. 1 "cent dolar" içinde 243.75 gram çinko var. 100 dolarlık banknot cent olduğunda ise içinde 24,375 gram (24 kilo 375 gram) çinko var.
Yine Londra Metal Borsası'nın 28 Ağustos 2009 fiyatlarıyla çinkonun ton fiyatı: 1820 dolar. Kilosu 1.82 dolar eder.
24.375 kg * 1.82 dolar = 44.36 dolar, 100 dolarlık centteki çinko değeri!
Bakır ve Çinko değerleri toplanırsa; 100 dolarlık centin maden değeri: 48.42 dolar!
Ya da 1 centin maden içeriğinin değeri bugünkü fiyatlarla yarım cente yakın!
Ya da 1 centin maden içeriğinin değeri bugünkü fiyatlarla yarım cente yakın!
Ancak tablodaki rakamlara göre, eğer piyasada 1.65 trilyon adet cent varsa, bunun toplam değeri sadece 16.5 milyar dolar etmektedir ki, bu da Charles Ponzi'nin tezgahı gibi, büyük rakamlarla realizasyon için fiili imkansızlık anlamına gelmektedir.
Şimdi de aynı gerçek değer hesaplamasını ABD 5 centi (nickel) için yapalım.
Yine ABD Darphanesinin açıklamasına göre, nickelin ağırlığı 5 gram ve içeriğinin %25'i nickel, %75'i bakır. (İroniye bakar mısınız, paranın adı nickel ama içeriğinin %75'i bakır!)
1 dolarda 20 nickel var, dolayısıyla "1 nickel dolar"ın ağırlığı 100 gram, "100 nickel dolar"ın ağırlığı ise 10 kg.
Dolayısıyla; "100 Nickel dolar"ımızın içinde 2.5 kg nickel, 7.5 kg da bakır var.
LME 28 Ağustos 2009 kapanışıyla nickelin tonu 19.590 dolar, Bakırın tonu ise, daha önce belirtildiği üzere, 6.490 dolar.
(19.59 dolar * 2.5 kg) + (6.49 dolar * 7.5 kg) = 100 Nickel doların değeri
48.975 dolar + 48.675 dolar = 97.65 dolar!
Yani mevcut piyasa fiyatlarıyla neredeyse, 5 centin maden değeri kendi değerine eşitlenmiş durumda! Acaba bu nedenle mi tedavüldeki en düşük emisyon rakamı nickele ait, sadece 86 milyon adet nickel tedavülde görünüyor (toplam değeri: 4.3 milyon dolar).
Özetle, elindeki dolarları 5 centlik madeni paralara çeviren birinin doların düşüşünden korkmasına gerek yok! En azındaki madeni eritip hurda niyetine satarak değerini kurtarabilir. Peki ya elinde kağıt ya da kuru bir IOU olanlar?
Aynı hesaplamalar diğer Amerikan madeni paraları için de yapılabilir. Ama onlar için de maliyetin banknotun 6.4 centlik baskı değerinden çok daha yüksek çıkacağı kesin! Bir de dikkat etmek gerekir ki, hesaplamalar bugünlerdeki piyasa fiyatlarıyla yapıldı. Yani gelecekte mukadder enflasyonla beraber metal fiyatları daha da yükseldiğinde madeni paraların intrinsic değerleri de yükselecek, kağıt paranın reel değeri ise düşecek! ABD Darphanesi buna ne zamana kadar tahammül edebilir? Göreceğiz!
Sonuç olarak, elindeki doların değer kaybetmesinden korkanlar, mümkünse onları hiç olmazsa madeni dolara çevirerek kendini hedge etsin! Zira gelecekte o imkanı verecek centler ve nickeller de kalmayacaktır!
Yakında medyada bu konunun haber yapıldığını görenler şaşırmamalı!
Kayıtlar
